Қазақстанда мемлекеттік гранттар бойынша тегін оқыған студенттердің жартысынан көбі тиісті 3 жыл жұмыс істемеген. Кейбіреуі грантқа жұмсалған қаражатты жылдар бойы қайтаруға мәжбүр. Ал енді бірі заңды түрде тиісті еңбекті өтеп жүр. Мемлекеттік грантты өтеу қазақстандықтардың құқығын бұза ма немесе оны кімдер өтемеуге құқығы бар? Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі Информбюро бағдарламасына сілтеме жасап хабарлайды.

Кейінгі 11 жылда Қазақстанда бюджет қаражаты есебінен 242 мыңға жуық адам білім алды. Оның ішінде 20 мыңға жуығы ғана грантты өтеу бойынша міндеттемелерді орындады. Қазіргі уақытта 63 мыңы еңбек етіп жатыр. Гранттар бірдей дерлік өтелген жоқ.

Мемлекеттік білім беру гранттары бойынша мониторинг департаментінің жетекші маманы Димаш Сейсенқұлов 60 мыңнан аса студент міндеттемелерді орындамағанын және мамандығы бойынша жұмыс істемегенін атап өтті.

"Олар бойынша талап-арыз жұмыстары жүргізіліп жатыр. Біз хабарламалар жібереміз және дауды сотқа дейінгі реттеуді жүргіземіз. Соттардың шешімі 2 541 адамға енгізілді. ҚР соттары жұмыс істемеген кезең үшін шығыстарды өндіріп алды", – деді Димаш Сейсенқұлов.

Әсіресе, педагогикалық, медициналық, ветеринарлық және ауыл шаруашылығы мамандықтары бойынша оқитын студенттер грантты өз мамандықтарына сәйкес келетін ұйымдарда өтеуге міндетті.

"Алайда, қалғандарының бәрі мемлекеттік және жеке ұйымдарда кез келген мамандық бойынша жұмыс істей алады. Егер олар ресми түрде жұмысқа орналасса және зейнетақы аударымдары болса жұмысын жалғастырады. Басқаша айтқанда, тіркелген заңгер, тіпті, сатушы ретінде жұмыс істей алады. Егер студент ауылдық квота бойынша түссе, ол ауылда грант өтеуі керек. 71 мың сертификатталған маман толығымен жұмыстан босатылды", – деді Димаш Сейсенқұлов.

  • Елімізде мемлекеттік білім беру гранттарының тізімі жарияланды

  • Электронды еңбек биржасы дегеніміз не: Платформа мүмкіндіктері

 

Ал заңгер,"ЮСТУС" заң консультанттары палатасының мүшесі Нафосатхон Давронбекова қай кезде студенттер грантты өтемеуге құқығы бар екенін айтты.

"Өзі баратын елді мекенде тұрғылықты жері бойынша білім алушының мамандығы бойынша бос жұмыс орны болмаған жағдайда; І немесе ІІ топтағы мүгедектерге; мемлекеттік білім беру гранты негізінде резидентураға, магистратураға, докторантураға одан әрі оқуға түскен адамдарға және жүкті әйелдерге; үш жасқа дейінгі баланы өз бетінше тәрбиелеп отырған адамдарға босату беріледі", – деді Нафосатхон Давронбекова.

Сонымен қатар заңгердің айтуынша, студенттердің ең көп саны одан әрі оқуға түсуіне байланысты жұмыс істемейді.

Мемлекеттік білім беру гранттары бойынша мониторинг департаментінің аға маманы Әсел Бөкенова оқуға түскендердің басым бөлігі бакалавриаттан кейін сол жылы магистратураға түсетінін атап өтті.

"Егер ол магистратураға ақылы немесе грантқа түссе, шетелде де, Қазақстанда да маңызды емес. Екіншісінде, бізде 28 мың бала күтімі, үш жасқа дейінгі баласы бар адамдар бар. Университеттен шығарылған немесе ақылы бөлімге ауысқан жағдайда мемлекетке грантта оқуға жұмсалған сомаға сәйкес келетін ақшаны өтеу қажет болады", — деді Әсел Бөкенова.
Айта кетейік, гранттың өтелуіне сот арқылы дау айтуға болады. Бірақ келісімшарт күштеп қол қоюға мәжбүр болғанын дәлелдеуге тура келеді. Заңгерлер грантты өтеу қазақстандықтардың құқықтарын бұзбайтынын атап өтіп, қол қоймас бұрын құжатты оқып шығуды ұсынды.


Автор: Гульжан Оразбаева

Гульжан — исследовательница жизни и достижений знаменитых личностей Казахстана. Ее статьи позволяют читателям взглянуть на страну через призму вкладов ее ярких представителей.