2023 жылдың басынан бері Қазақстанның білім саласында 13 млрд теңге залал келтірген 192 қылмыстық іс тергелген. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі хабарлайды.

Былтыр жыл басынан бері білім беру саласындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет барлығы 192 қылмыстық істі тіркеген. Олар бойынша залал 13 млрд теңгеден асқан.

Ең ірі жымқыру Түркістан, Жетісу, Алматы, Қызылорда, Ақтөбе облыстары мен Алматыда анықталды.

“Биыл 7 ақпанда Жаңақорған аудандық соты "Жаңақорған ауданының білім бөлімі" ММ басшысы Б.Ибрагимовқа, бас бухгалтері К.Аязбаеваға және 24 мектептің бухгалтерлеріне қатысты үкім шығарды. Олар жалпы сомасы 1 млрд теңгеден аса ірі мөлшерде бюджет қаражатын жымқырғаны үшін кінәлі деп танылды”, – делінген аталған агенттік ұсынған ақпаратта.

Сот үкімімен мекеменің басшысына және бас бухгалтеріне 8 жыл бас бостандығынан айыру, мектеп бухгалтерлерінің біріне асырауында жас баласының болуына байланысты 5 жыл мерзімге жазасын кейінге қалдыра отырып, 7 жыл бас бостандығынан айыру жазасы тағайындалған.

“Сонымен қатар сотталғандар өмір бойына мемлекеттік қызметте және өзге де ұйымдарда қызмет атқару құқығынан айырылды. Үкім заңды күшіне енген жоқ”, – деп қосты агенттік.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет білім беру саласындағы жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдау жүргізу барысында еңбекақы төлеу қорынан қаражат жымқырумен байланысты тұрақты қылмыстық схемаларды ашқанын айтады:

1) қызметкерлерге жалақы оның лауазымынан қарағанда әлдеқайда көп аударылған;

2) жалақы білім беру мекемелерінде ресми түрде тіркелмеген адамдарға берілген;

3) қызметкердің карт-шоттарына жалақы есептеліп, ал төлем құжаттарында басқа тұлғаның деректері көрсетілген;

4) бір адамға ақша аударымдарын бірнеше рет қайталаған;

5) "қайтыс болған жандарға" – туыстары мен жақындарына ақша аударған.

“Бухгалтерлер мектептің бухгалтерлік есеп жүйелері, ұлттық білім беру базасы және "Қазынашылық-клиент" жүйесі арасындағы интеграцияның жоқ екенін пайдаланған. Олар төлем құжаттарына қолмен түзетулер енгізіп, бюджет ақшасын жымқырған. Жыл сайынғы бюджеттік өтінімдерді қалыптастыру кезінде жымқырылатын қаражаттар белгіленген”, – дейді сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттік.

  • Атырауда ветеринариялық бақылау комитетінің басшысы 2,1 миллион теңге пара алды деп айыпталды
  • Ұлытау облысы мәдениет басқармасының басшысы пара алды деген күдікке ілінді

Жымқыру бойынша бұрын ашылған схемалар шеңберінде сотқа дейінгі тергеулерді бүгінде басқа құқық қорғау органдары жүргізіп жатқаны айтылады.

“Түркістан облысының екі ауданында ғана Шардара және Сарыағаш білім бөлімдерінің қызметкерлері үш жылда 3,7 млрд теңге жымқырған. Қазір тергеу жүріп жатыр. Жетісу облысында Талдықорған қаласының білім бөлімінің бас бухгалтері бастаған ұйымдасқан қылмыстық топқа қатысты тергеу аяқталды. Қаражат білім беру саласының қызметкерлері емес тұлғалардың шоттарына аудару арқылы жымқырылған”, – делінген ақпаратта.

Сонымен қатар ведомство мәліметінше, құрамында 3 білім бөлімінің қызметкері мен 10 мектеп бухгалтері бар қылмыстық топтың мүшелері өздеріне және басқа мектеп қызметкерлеріне белгіленген жалақыдан жоғары жалақы төлеген.

“Оларға жалпы сомасы 4,2 млрд теңгеден астам шығын келтірілген. Залалды өтеу мақсатында жалпы сомасы 3 млрд теңгеге қатысушылардың мүлкі тәркіленді. Қылмыстық іс қабылданған шешімнің заңдылығын тексеру және сотта айыптауды одан әрі қолдау үшін қадағалау органына берілді”, – дейді агенттік.

Бұл ретте жымқыру фактілеріне бақылаушы органдардың лауазымды адамдарының қамқорлығы кезінде жол берілгені айтылады.

“Былтыр қараша айында Талдықорған қалалық сотының үкімімен білім басқармасының бас маманы Д.Төлебай сотталды. Ол Талдықорғандағы орта мектептердің тарифтік тізімдерін жалақының жоғары қажеттігімен кедергісіз қарағаны және келісіп, лауазымдық өкілеттіктерін асыра пайдаланғаны үшін кінәлі деп танылды. Тергеу барысында Д.Төлебай жемқорлық қылмыс жасағаны үшін кінәні толық мойындап, іс жүргізу келісімін жасасу туралы өтініш білдірді”, – делінген ақпаратта.

Сот үкімімен оған мемлекеттік қызметте қызмет ету құқығынан өмір бойына айыра отырып, 3 жыл 6 ай мерзімге бас бостандығын шектеу түріндегі жаза тағайындалған.

“Осы сот үкімімен 2023 жылғы шілдеде Алматы облысы бойынша Тексеру комиссиясының мемлекеттік аудиторы Б.Ботабеков кінәлі деп танылды. Ол Талдықорғандағы мектептердің бірінде аудиторлық тексеру барысында анықталған жымқыру фактілерін жасырғаны үшін 500 мың теңге көлемінде пара алды деп айыпталды”, – дейді сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттік.

Бұған дейін Антикор халықаралық жасыл технологиялар орталығының басшысын ұстағаны белгілі болған.


Автор: Жанара Кенжебекова

Жанара — исследовательница культуры и традиций. Ее статьи поднимают важные темы многообразия культур Казахстана.