Асылбекова, Г. Балабиева балық шаруашылығЫ

Өсіру жэне жайылу тоғандарында қосымша қоректендіру арқылы жоғары өнімділікке қол жеткізуге болады, ол үшін балық-тардың отырғызу тығыздығын арттырады: осы жылдықтарға (сеголеткалар) -50-100 мың/га, екі жылдықтарға-2-4 мың.

Интенсификациялаудың басты факторының бірі қоректендіру, тоған шаруашылығының экономикалык көрсеткіштері оның дең-гейіне байланысты.

Қазіргі заманда тоған шаруашылықтарында қоректендіру есебінен 70 пайыздан жоғары тауарлық өнім алады. Балықтарды коректендіру тиімділігі экологиялық жагдайға, қоректендіру тех-никасы мен құрама жемнщ құнарлылығына байланысты.

Балықтардың тэуліктік рационына температура, судағы еріген оттегі және даралардың жеке салмағы үлкен эсер етеді (8.3-кесте). Тұқыларды эдетте 14-27 °С температурада қоректендіреді, бірақ осыжылдықтар қоректі қыста да пайдалануы мүмкін (2°С).

Су температурасы төмен болған сайын тұқылардың қоректі қажет етуі төмендей түседі. Екі жылдықтардың рационы 16°С температурада олардың массасының - 2%, 22°С -4%, 25°С- % құрайды.

Тәуліктік рацион мөлшері судағы оттегі деңгейі төмендегенде және жеке салмагы артқанда азаяды. Егер салмағы 40 г тұқы өз салмагына шақанда 11% қорек қабылдай алатын болса, онда 400 г бұл көрсеткіш 5 пайызға төмендейді (су темепартурасы 26°С).

8.3 жэне 8.4-кестелерде берілген көрсеткіштерді негізге ала отырып қоректендірудің дұрыс ережесін жасап шығаруға болады.

Кеңестер одагындагы қара топырақты емес аймак шаруашы--лықтарындағы орташаайлық қорек шығыны келесідей %: мамыр-1, маусым-16, шілде-41, тамыз-39, қыркүйек-3. Бұл мәліметтерге сүйене отырып, вегетациялық кезеңдегі айларға қажетті қоректің мөлшері мен оны дайындауға болжаулық есептеулер жүргізуге болады.

Тұқыларды күн сайын күніне бірнеше рет, тэуліктің жарық уақытында қоректендірген дұрыс. Оның қоректі қортуы мен сіңіруі:

20°С-та 8-10 сағат, 22°С- та 6-9 сағ., 26°С- та 4-7 сағат. Сондықтан шілде-тамыз айларындағы біршама жылы уақытта тұқыны тэулі-гіне бірнеше рет коректендіреді. Бірнеше қайтара қоректендіру (3-6 рет) балықтың тэуліктік рационын арттыруга жэне құрама жемнің азықтық заттарының жоғалуын темендетеді, осыған қарамастан (тәулігіне бір рет қоректендіргенмен салыстырғанда) балықтың өсуі бірден артады.

Қорек қоректік тақтайшаларда немесе арнайы орындарда, сол сияқты қоректік жолақта беріледі. Алдын ала бұрын берілген жемнің желінуі мөлшерін есептеп алады. Бір реттік қоректендіруде қоректі таңертен ерте, балықтардың қоректік реакциясы жоғары уақытта берген жөн. Тоған шаруашылықтарында қайықтар жэне әртүрлі конструкциялық жем таратқыштар қолданылады. Авто-жемдегіш біршама тиімді деп есептелінеді, себебі ол тәуліктін кез-келген уақытында балықтың қоректенуіне мүмкіндік береді. Оларды қолдану балықтың өсуін арттырады және тірі салмағының өсуіне кететін жем шығынын төмендетеді.

Тұқыға жем келесі рецептер бойынша даярланады: осы жылдықтарға; екі жэне үш жылдықтарға; жетілдіретіндер мен тұқымдықтарға (8.6-кесте). Оларда: осы жылдықтарға арналғанда -шикі протеин мөлшері 26 % кем болмауы, май - 4%, клечатка - 9% артпауы керек, кальции 1,2%, фосфор 1,0%; ересек топтағы жастарға арналған жемде - шикі протеин мөлшері 23 % дейін, май-3,5%, клечатка-10% артпауы керек, кальции 0,7%, фосфор 0,8% құрайды.